Рождественское послание
Митрополита Минского и Слуцкого Филарета,
Патриаршего Экзарха всея Беларуси
Возлюбленные архипастыри, пастыри, монашествующие и все верные чада Белорусской Православной Церкви!
«Христос рождается — славьте!»
(Рождественский канон)
Так Святая Церковь приглашает нас приступить к вифлеемским яслям, поклониться лежащему в них Богомладенцу Христу и воспеть Его вместе с ангельскими силами: «Слава в вышних Богу, и на земле мир!»
Подобно премудрым волхвам, и мы, руководимые Матерью Церковью, совершили наше путешествие Рождественского поста, чтобы смирить свою волю, очистить душу и совесть и приготовить себя к встрече с новорожденным Сыном Божиим.
В свое время все мы приняли Таинство Святого Крещения, и над каждым из нас воссияла звезда, ведущая человека к Богу. Как тогда, так и сегодня она вновь приводит нас ко Господу нашему Иисусу Христу. И доселе от купели Крещения дивный свет этой звезды озаряет все пути нашей жизни.
Об Источнике этого сияния говорит в начале своего Евангелия апостол Иоанн Богослов: «Был Свет истинный, Который просвещает всякого человека, приходящего в мир» (Ин. 1: 9). В этот свет был облечён первозданный человек до грехопадения; этот свет указал мудрецам путь к Новорожденному Богомладенцу; этот свет был явлен в Преображении Господнем на горе Фавор, а затем он воссиял из гроба Воскресшего Христа.
Столетие за столетием Господь посылает Свет Истины в мир людей, дабы, по слову Писания, «…просветить сидящих во тьме и тени смертной, направить ноги наши на путь мира» (Лк. 1: 79). Вот почему царственные волхвы, которые более двух тысяч лет назад первыми увидели звезду грядущего в мир Сына Божия, «возрадовались радостью весьма великою» (Мф. 2: 9–10).
Так и мы в своем странствовании ко Христу движимы не только земной мудростью, но и пророческим словом, без которого никакое знание не даёт нам истинного ответа о цели и смысле жизни. «И вы хорошо делаете, что обращаетесь к нему, как к светильнику, сияющему в темном месте», — говорит нам о Священном Писании апостол Петр (2 Петр. 1: 19).
Вспоминая сегодня события Рождественской ночи, мы понимаем, что не только восточные мудрецы, не только Вифлеемские пастухи напряженно смотрели в небо, ожидая Спасителя.
Небеса тоже всматривались в людей с надеждой и упованием. И когда встретились взгляды сынов человеческих и Вестников Божиих, — тогда и люди, и «многочисленное воинство небесное» едиными устами и единым сердцем воспели песнь хваления: «Слава в вышних Богу, и на земле мир, в человеках благоволение!» (Лк. 2: 13–14).
Повторяя это ангельское славословие, мы каждый раз возобновляем памятование о союзе неба и земли, ибо в Рождественском вертепе произошла встреча Творца и Его творения. Здесь, по пророческому слову Псалтири, милость и истина встретились, правда и мир облобызались; истина возникла от земли, и правда приникла с небес (Пс. 84: 11–12).
Возлюбленные братья и сестры! Размышляя над событием Рождества Христова, апостол Павел говорит нам: «Великая благочестия тайна: Бог явился во плоти…» (1 Тим. 3: 16). Хранителями и глашатаями этой спасительной тайны призваны быть и мы — христиане. Это чрезвычайно высокая ответственность! И мы должны сознавать ее в полной мере, ибо все вместе мы — «Церковь Бога живаго, столп и утверждение истины» (1 Тим. 3: 15).
Истин не бывает много: она одна, и Святая Церковь призвана сохранять ее в первозданной ясности и простоте. Эта истина питает умы философов и души художников, она утешает страждущих и наставляет ищущих ее; эту истину одни подвергают сомнению, а другие отстаивают; многие отрицают ее, но немало и тех, кто идет за нее на смерть.
Вспомним слова праведного Симеона Богоприимца, обращенные к Божией Матери в час Сретения Господня в Иерусалимском храме. Держа на руках сорокадневного Младенца Иисуса, старец произнес: «Лежит Сей на падение и на восстание многих… и в предмет пререканий… да откроются помышления многих сердец» (Лк. 2: 34–35). Это пророчество — об Истине. Оно обязывает нас быть строгими и взыскательными к каждому нашему слову о Боге и о Его Церкви.
Истина исходит от Господа, ибо это Он насадил ее на земле и Сам животворит ее дыханием Святаго Духа. Но ее произносят наши, человеческие уста. А человек, как известно, бывает слаб перед лицом многообразных и весьма изощренных искушений. И здесь Господь предостерегает нас от самой трагической ошибки, которую может совершить христианин в час сомнений и искушений, когда «многие лжепророки восстанут, и прельстят многих». Со скорбью говорит Сын Божий о том, что, «по причине умножения беззакония, во многих охладеет любовь» (Мф. 24: 11–12).
Ожесточение христианского сердца — это воистину апокалиптическое бедствие, ибо невозможно любить Бога из ненависти к не знающим Его. Невозможно научить любви, оставаясь равнодушным. Невозможно отстаивать Истину, будучи рабом гнева.
Но прежде, чем проповедовать и защищать Божественную Истину, нужно суметь найти ее. А преподается она за богослужением в храмах Божиих, в таинствах Святой Церкви, в проповеди Святого Евангелия. Именно ради этого просвещения светом Христовой Истины на Белой Руси совершают свое служение уже более 1400-православных общин, 27 монастырей, 3 высших духовных учебных заведения, епархиальные духовные училища и воскресные церковноприходские школы.
Божественную мудрость человек постигает от детских лет до глубокой старости, ибо ей нет предела. В наступившем 2007 году исполняется 1015 лет Православной Церкви на Белорусской земле, и мы видим, что жажда познания Истины не иссякает в нашем народе. А это значит, что всем нам предстоит совершить еще много соборных трудов для того, чтобы мы познали истину, которая, по слову Евангелия, делает человека свободным от рабства греху (Ин. 8: 32).
Возлюбленные братья и сестры! Будем стремиться всегда иметь перед духовным взором образ двенадцатилетнего отрока Иисуса, когда Он был в Иерусалимском храме, и «все слушавшие Его дивились разуму и ответам Его» (Лк. 2: 47)! Будем стремиться, как и Он, преуспевать «в премудрости и возрасте и в любви у Бога и человеков» (Лк. 2: 52)!
И тогда наша Рождественская звезда будет всё ближе и ближе подводить нас к яслям Богомладенца. И мы, по слову Писания, вместе с волхвами откроем сокровища свои и принесем Ему наши дары: золото любви, ладан веры и смирну надежды (Мф. 2: 11).
Сердечно поздравляю с Рождеством Христовым наших дорогих соотечественников, пребывающих за пределами Белой Руси; обращаю Рождественское приветствие и ко всем христианам в нашей стране и за рубежом.
Христос рождается — славьте! Христос с небес — встречайте! Христос на земле — возноситесь! Пойте Господеви вся земля!
Аминь.
Митрополит Минский и Слуцкий Филарет, Патриарший Экзарх всея Беларуси. Рождество Христово, 2006 / 2007 гг.,Минск
Ражджэственскае пасланне
Мітрапаліта Мінскага і Слуцкага Філарэта,
Патрыяршага Экзарха ўсяе Беларусі
Узлюбленыя архіпастыры, пастыры, манахі і ўсе верныя дзеці Беларускай Праваслаўнай Царквы!
«Хрыстос нараджаецца — слаўце!»
(Канон Ражджаства Хрыстовага)
Так Святая Царква запрашае нас падысці да віфлеемскіх ясляў, пакланіцца Богадзіцяці Хрысту, Які ляжыць ў іх, і апяваць Яго разам з ангельскімі сіламі: «Слава ў вышніх Богу, і на зямлі мір!»
Падобна да прамудрых валхвоў, і мы, кіраваныя Маці Царквою, здзейснілі наша падарожжа Ражджэственскага посту, каб змірыць сваю волю, ачысціць душу і сумленне і падрыхтаваць сябе да сустрэчы з нованароджаным Сынам Божым.
У свой час усе мы прынялі Таінства Святога Хрышчэння, і над кожным з нас заззяла зорка, якая вядзе чалавека да Бога. Як тады, так і сёння яна зноў прыводзіць нас да Госпада нашага Іісуса Хрыста. І да гэтага часу ад купелі Хрышчэння дзівоснае святло гэтай зоркі азарае ўсе шляхі нашага жыцця.
Пра Крыніцу гэтага ззяння гаворыць у пачатку свайго Евангелля апостал Іаан Багаслоў: «Было Святло ісціннае, Якое прасвятляе ўсякага чалавека, што прыходзіць у свет» (Ін. 1: 9). У гэтае святло быў апрануты першаствораны чалавек да грэхападзення; гэтае святло ўказала мудрацам шлях да Нованароджанага Богадзіцяці; гэтае святло было яўлена ў Праабражэнні Гасподнім на гары Фавор, а потым яно заззяла з гробу Уваскрэслага Хрыста.
Стагоддзе за стагоддзем Гасподзь пасылае Святло Ісціны ў свет людзей, каб, паводле слова Пісання, «…асвятліць тых, што сядзяць у цемры і цені смерці, скіраваць ногі нашы на шлях міру» (Лк. 1: 79). Вось чаму царственныя валхвы, якія больш за дзве тысячы гадоў таму першымі убачылі зорку Сына Божага, Які прыйшоў у свет, «узрадаваліся радасцю вельмі вялікаю» (Мф. 2: 9–10).
Так і мы ў сваім падарожжы да Хрыста кіруемся не толькі зямной мудрасцю, але і прарочым словам, без якога ніякія веды не даюць нам ісціннага адказу адносна мэтаў і сэнсу жыцця. «І вы добра робіце, што звяртаецеся да яго, як да свяцільніка, які ззяе ў цёмным месцы», — гаворыць нам пра Свяшчэннае Пісанне апостал Пётр (2 Пят. 1: 19).
Успамінаючы сёння падзеі Ражджэственскай ночы, мы разумеем, што не толькі ўсходнія мудрацы, не толькі Віфлеемскія пастухі напружана глядзелі ў неба, чакаючы Спасіцеля.
Нябёсы таксама ўглядаліся ў людзей з надзеяй і спадзяваннем. І калі сустрэліся позіркі сыноў чалавечых і Веснікаў Божых, — тады і людзі, і «шматлікае воінства нябеснае» адзінымі вуснамі і адзіным сэрцам заспявалі песню хвалы: «Слава ў вышніх Богу, і на зямлі мір, ў людзях добрая воля!» (Лк. 2: 13–14).
Паўтараючы гэтае ангельскае славаслоўе, мы кожный раз аднаўляем у памяці думку пра лучнасць неба і зямлі, бо ў Ражджэственскай пячоры адбылася сустрэча Тварца і Яго стварэння. Тут, паводле прарочага слова Псалтыры, міласць і ісціна сустрэліся, праўда і мір пацалаваліся; ісціна ўзнялася ад зямлі, і праўда прыхілілася з нябёсаў (Пс. 84: 11–12).
Узлюбленыя браты і сёстры! Разважаючы над падзеяй Ражджаства Хрыстовага, апостал Павел кажа нам: «Вялікая набожнасці тайна: Бог явіўся ў плоці…» (1 Цім. 3: 16). Захавальнікамі і вестунамі гэтай спасіцельнай тайны пакліканы быць і мы — хрысціяне. Гэта надзвычай высокая адказнасць! І мы павінны ўсведамляць яе ў поўнай меры, бо ўсе разам мы — «Царква Бога жывога, стоўп і сцвярджэнне ісціны» (1 Цім. 3: 15).
Ісцін не бывае многа: яна адна, і Святая Царква паклікана захоўваць яе ў першаснай яснасці і прастаце. Гэтая ісціна натхняе розумы філосафаў і душы мастакоў, яна суцяшае тых, хто пакутуе, і настаўляе тых, хто шукае яе; гэтую ісціну адны ставяць пад сумніў, а другія адстойваюць; многія адмаўляюць яе, але нямала і тых, хто ідзе за яе на смерць.
Згадаем словы праведнага Сімяона Богапрыімца, звернутыя да Божае Маці ў час Стрэчання Гасподняга ў Іерусалімскім храме. Трымаючы на руках саракадзённае Дзіцятка Іісуса, старац прамовіў: «вось, Ён ляжыць для падзення і паўстання многіх... і на знаменне супярэчання... каб адкрыліся помыслы многіх сэрцаў» (Лк. 2: 34–35). Гэтае прароцтва — пра Ісціну. Яно абавязвае нас быць строгімі і патрабавальнымі да кожнага нашага слова пра Бога і пра Яго Царкву.
Ісціна сыходзіць ад Госпада, бо гэта Ён укараніў яе на зямлі і Сам жыватворыць яе дыханнем Святога Духа. Але яе прамаўляюць нашы, чалавечыя вусны. А чалавек, як вядома, бывае слабым перад абліччам шматлікіх і вельмі вытанчаных спакус. І тут Гасподзь перасцерагае нас ад самай трагічнай памылкі, якую можа зрабіць хрысціянін ў час сумніваў і спакусаў, калі «многія лжэпрарокі паўстануць і ўвядуць у зман многіх». Са скрухаю гаворыць Сын Божы пра тое, што, «з-за памнажэння беззаконня астыне любоў у многіх» (Мф. 24: 11–12).
Жорсткасць хрысціянскага сэрца — гэта сапраўды апакаліптычнае бедства, бо немагчыма любіць Бога і ненавідзець тых, хто не ведае Яго. Немагчыма навучыць любові, застаючыся абыякавым. Немагчыма адстойваць Ісціну, будучы рабом гневу.
Але перш, чым прапаведаваць і абараняць Божую Ісціну, трэба здолець знайсці яе. А адкрываецца яна на богаслужэнні ў храмах Божых, у таінствах Святой Царквы, у пропаведзі Святога Евангелля. Менавіта дзеля гэтай асветы святлом Хрыстовай Ісціны на Белай Русі выконваюць сваё служэнне ўжо больш за 1400 праваслаўных абшчын, 27 манастыроў, тры вышэйшыя духоўныя навучальныя ўстановы, епархіяльныя духоўныя вучылішчы і нядзельныя царкоўнапрыходскія школы.
Божую мудрасць чалавек спасцігае з дзіцячых гадоў да глыбокай старасці, бо ёй няма ні мяжы, ні меры. У надышоўшым 2007 годзе спаўняецца 1015 гадоў Праваслаўнай Царкве на Беларускай зямлі, і мы бачым, што прага спазнання Ісціны не змяншаецца ў нашым народзе. А гэта азначае, што перад намі яшчэ вялікая сумесная праца, неабходная для таго, каб спазнаць ісціну, якая, паводле слова Евангелля, робіць чалавека свабодным ад рабства граху (Ін. 8: 32).
Узлюбленыя браты і сёстры! Будзем імкнуцца заўсёды мець перад духоўным позіркам вобраз дванаццацігадовага Іісуса, калі Ён быў у Іерусалімскім храме, і «дзівіліся ўсе, хто слухаў Яго, розуму і адказам Яго» (Лк. 2: 47)! Будзем імкнуцца, як і Ён, узрастаць «у мудрасці і гадах, і ў любві ў Бога і ў людзей» (Лк. 2: 52)!
І тады наша Ражджэственская зорка будзе ўсё бліжэй і бліжэй падводзіць нас да ясляў Богадзіцяці. І мы, паводле слова Пісання, разам з валхвамі адкрыем скарбы свае і прынясем Яму нашыя дары: золата любові, ладан веры і смірну надзеі (Мф. 2: 11).
Сардэчна віншую з Ражджаством Хрыстовым нашых дарагіх суайчыннікаў, якія знаходзяцца за межамі Белай Русі; звяртаю Ражджэственскае вітанне і да ўсіх хрысціян у нашай краіне і за яе межамі.
Хрыстос нараджаецца — слаўце! Хрыстос з нябёсаў — сустракайце! Хрыстос на зямлі — узносцеся! Спявай Госпаду, уся зямля!
Амінь.
Мітрапаліт Мінскі і Слуцкі Філарэт, Патрыяршы Экзарх усяе Беларусі. Ражджаство Хрыстова, 2006 / 2007 гг., Мінск